Marokko

Marokko van cultuur naar cultuur.

Reisverslag van een fietstocht door Marokko, Spanje en Portugal.
Van continent naar continent. Van civilisatie naar civilisatie. Van verlammende kou en smeltende hitte. Van Allah naar Bachus. Of is Bachus overal heerser?

Wim Leeuw  

Grausam. Dit woord past precies bij de ambiance van de eetschuur van Hotel Agadirt. Niet smerig; schoon, maar totaal ontdaan van alle zaken die mijns inziens behoren tot een gemoedelijk gezellig eten. Het diner is verplicht inbegrepen bij de hotelprijs. Ik had Dagmar gewaarschuwd, maar ze wilde het ook eens beleven. Nou goed, éénmaal was voldoende. Ik kan niet begrijpen dat veel vakantiegangers het hier veertien dagen of meer uithouden.
Agadir is sowieso erg toeristisch en heeft weinig met het echte originele Marokko van doen

Agadir 27 graden op het journaal. Forget it. Tot 12 uur is het aan de kust dicht bewolkt. Dan breekt de zon door, maar ook, tegelijkertijd een snoeiharde wind. En ja, natuurlijk, op de neus. In de wind, aan het strand van Agadir ligt niemand. De Marokkanen lopen rond in dikke leren jassen. Uit de wind, in de schaduw heb je hier ook een dikke trui nodig.
Vanmorgen om 6 uur nog steeds in de uitlopers van de Atlas, zwetend de berg op. Steenkoud eraf. Op het hoogste punt, een dikke natte nevel. In de hoge Atlas ligt, ook nog in deze tijd van het jaar, sneeuw. Toch zijn de bergjes goed te doen. Veel bedrijvigheid langs de kant van de weg. Schapen en geiten met hun hoeders. Olijven en Argan bomen. De vruchten van de Argan bomen lijken op de olijven, ,maar hebben een heel ander bereidingsproces nodig om tot olie te komen. In het voorjaar worden de vruchten aan de geiten gevoerd. In de darmen van deze dieren lost het elastische hulsel van de pitten op. De pitten worden weer uit de keutels opgevist, geroosterd en tot pulp vermaalt. Resultaat argan olie. Één liter olie is 15 uur werk en je hebt er 30 kilogram pitten voor nodig. Je zult begrijpen dat de olie zeer kostbaar is. Naast het gebruik bij het bereiden van voedsel wordt ze ook gebruikt in de cosmetica daar ze rijk aan vitamine E is.
We zijn nu in de mooie oude stad Essaouira. Barstens vol toeristen. We zoeken een hotel, worden aangesproken door een privé pensionhouder (chambre d’hote). Vreemd genoeg zijn ze hier net zo duur als een ‘normaal’ hotel en nog vreemder; ze willen niet over de prijs onderhandelen. Dan maar een normaal hotel. Twintig euro voor twee personen met ontbijt.

Lange dag. Twaalf uur in het zadel. Was niet de bedoeling.
De eerste 20 kilometer steenkoud en zeer pittige heuvels. Heb het nog nooit zo koud gehad in een ‘warm’ land. Veel verkeer. Na de afslag Casablanca wordt het rustiger en mooier. Prachtig landschap, door goudgele korenvelden, doorkruist met bijpassende bruine stenen muurtjes en gespikkeld met olijvenbomen, fietsen we over zacht glooiende heuvels met lange langzame klimmetjes en lange afdalingen. Na 110 kilometer, in Chihaoua dachten we een slaapplaats te kunnen vinden. Navraag; hier is niets, terug of verder. Nogmaals vragen bij een restaurant wordt mij een soort monniken cel, aan een binnenplaatsje achter het restaurant, aangeboden. Raampje van 10 bij 10 cm, geen slot op de deur en het toilet delen met de andere restaurant gasten. De toiletten van dergelijke restaurants kennende ‘vlucht’ ik direct weer naar buiten.
Dan nog maar 70 kilometer verder. Het is vlak. Deze (ene) keer hebben we gelukkig de stevige wind in de rug, we kunnen lekker gang maken. Echter hier is de weg weer stinkend druk en smal. Menigmaal de berm in. Vooral de autobussen wijken geen centimeter. Over het algemeen zijn de Marokkanen zeer beleefde autorijders, die ons zeer regelmatig enthousiast groeten. Ook het landschap oogt dor en schraal. Blik op oneindig. Bij nadrukkelijk getoeter de berm in en af en toe een colaatje drinken bereiken we dan eindelijk Marrakech, een zeer drukke stad. Na enige rondrijden en vragen vinden we het door ons uitgezochte hotel nabij de oude stad.
Marrakech je moet (!?) het gezien hebben. Tot nu toe een grote warboel van mensen en auto’s. Wel aangenaam warm. Vanavond voor het eerst in T-shirt buiten kunnen eten. De eerste mei, dag van de arbeid, is hier een grote feestdag. Het centrale plein is vol feestvierende mensen. Dit niet alleen voor de toeristen; ook de ‘oude’ Marokkaanse verhalenverteller trekt veel lokaal publiek. Ik hoop dat het morgen wat rustiger is.
Onderweg, buiten de toeristische gebieden is het erg goedkoop. Één liter cola, één brood een biscuit reep voor 6 dirham, een halve Euro. Ook het eten aan de kust is niet zo duur. Dertig Euro twee personen voor na en hoofdgerecht met fles wijn. Vandaag in Marrakech het dubbele.

Onsmakelijk warm in de stad. Veel lawaai, muziek, auto’s brommers. Veel souqs. Veel mensen. Veel toeristen. Vergeef me mij arrogantie, maar de meeste souqs lijken op elkaar, heb ik dus wel genoeg gezien. Ook hier is het bier weer moeilijk te vinden. Op de zichtbare terrassen sowieso niet. Toch zijn er Marokkaanse bieren en wijnen, stammen nog uit het Franse tijdperk.
De uitstraling die de naam Marrakech voor mij altijd had, is vandaag verloren gegaan.
Eten duur. Daarentegen kopen we 5 liter water en vier cola voor 35 Dirham, drie Euro, bij de buurtwinkel.

Om vijf uur kom ik met de fietstassen in de hal van het hotel, ligt de nachtportier te bidden op zijn matje. Ik wacht rustig af. Hij geeft me toegang tot de fietsen, als ik buitenom weer met de fietsen aankom ligt hij weer luid te bidden, ik wacht weer.
Om half zes, in het vroege koude eerste daglicht verlaten we de stand richting Casablanca. Dan richting Safi. Politie controle, ook wij moeten stoppen. Niets aan de hand, de man wil ons alleen even de hand schudden.
De eerste 45 kilometer gaan langzaam omhoog. Linksaf richting Safi, lekkere lange afdaling met een windje in de rug. Wij fietsen op een (kleine) hoogvlakte. Dorre akkers, depressieve dorpjes, weinig te zien, weinig te doen. Ik kan me voorstellen dat de Marokkanen hier weg willen, en in de weelde van Europa willen meezwelgen. De half verlaten dorpen bieden een desolate aanblik. Jammer dat de Marokkanen niet terugkomen om met de door hun opgedane kennis de boel weer op poten te zetten. Het is mogelijk; delen akkerland worden geïrrigeerd en zien er florissant uit. EN met de nieuwe jonge koning schijnt men ook wel tevreden te zijn. Neen men wil nog steeds naar Europa. Ik vraag me af wat de profeet Mohammed van een dergelijke handelswijze gezegd zou hebben.
Wist u dat de Arabieren in de zevende eeuw, de mensen hier met het zwaard de islam hebben opgedrongen. Het geloof is gebleven, de Fransen niet.
We verlaten de hoogvlakte met een lange afdaling door een dal met vele olijfbomen, weer even een prachtig landschap.
Inmiddels waait er een zeer fikse wind schuin achter. We moeten moeite doen om in het zadel te blijven. De laatste 20 kilometer naar Safi is het weer bergje op en bergje af.
Safi de stad van de sardienen en de sulfaat industrie. Weinig bezocht door buitenlanders maar geliefd bij inheemse toeristen.

Vervallen en verlaten kijkt het oude paleis van sultan El-Oulalid over de lagune. Het St Tropez van Marokko wordt het hier genoemd. Het schijnt in het hoogseizoen en de weekenden overladen met inlanders te zijn. De kilometers lange lagune is in tegenstelling tot de wilde oceaan een zwemparadijs voor jong en oud.
Vandaag aangenaam warm, gisteren zeer koude wind. De Marokkanen lopen rond in lange dikke punt muts habijt en leren jassen rond. De toeristen zien de zon en blijven in de korte broek.

Hotel Ibis, met uitzicht op de oceaan, de boulevard en de oude stad. Gelijk ook het duurste tot nu toe.
De eerste 60 kilometer fantastische rit door vruchtbare akkervelden waar druk gewerkt wordt. We krijgen veel positieve respons van de mensen onderweg. Een oude tandeloze man, gekleed in een traditionele lange witte mantel, geeft ons tijdens een rustpauze beiden een hand vol noten. Wijst op zijn ene, nog staande tand, en wenst ons smakelijk eten, denk ik…..
De weg is redelijk vlak, nu wat verder van de oceaan verwijdert. Af en toe een doorkijkje naar de duinen in de verte. Tussen de duinen en de weg zijn veel waterplassen. Mooie natuur.
Daarna een klein Roergebiedje door. El Jadida, de weg wordt drukker maar ook breder. De Marokanen rijden nog steeds beleefd.
Op 44 en 55 kilometer zijn ook hotels.

Om half vijf gaat de wekker. Na een ontbijt zitten we om half zes op de fiets. Meestal in de frisse opkomende zon. Vandaag niet. Mist dikke natte nevel ligt over de velden. Koud.
We willen de kustweg naar Casablanca volgen. Door de stad Azemour, tot de Medina, rechts er omheen, links over een brug. Even ben ik de kluts kwijt. Fiets ik weer terug? Maar dan een bordje “Casablanca par la cote”. Weer door akkervelden, lijkt nu een beetje op Nederland, glooiend en soms vlak. Veel akkerbouw.
Casablanca begint al ver voor Casablanca. Eerst vierbaans, dan zesbaans. Even blik op omeindig, maar verstand niet op nul. T’is goed opletten met de vele auto’s die bijna geen fietsers gewend zijn.
Onderweg nog even een klein oponthoud. (Weer) een spaak gebroken, weer bij de nippel.

De Casablanca Humphrey Bogart bar van Her Hyatt Regency Hotel. Très chique. Je moet het even gezien hebben, even aan de bar een pilsje (7 euro) drinken. Dit is niet de bar van de film, maar de toeristen moeten toch iets hebben van Bogart met Casablanca.
Net terug van de Hassab II moskee, op twee na grootste van de wereld, wel hebben ze de hoogste minaret ter wereld. Jammer genoeg was de laatste ronde voor een bezoek aan de moskee net voorbij. En raad eens….als de zon achter de wolken verdwenen is, wordt de hoogste minaret ter wereld in het licht gezet door….jawel Philips lampen.
Veel gelovigen hebben zich afgevraagd waarom deze groteske moskee voor meer dan een half biljoen dollars (1993) gebouwd moest worden. Saillant detail; een gehele krottenwijk moest, zonder vergoeding, plaatsmaken voor de bouw van dit, toch wel fantastische, gebouw.
Zestien mei 2003, vrijdag, een serie van zelfmoord bomaanslagen treft Casablanca. Alle gericht op buitenlanders. Veertig doden. Nog maar 2 jaar geleden. Extremistische moslims? Toch staat Marokko bekend als een van de meest tolerante Mohammedaanse landen.

Vertrekkend uit Casablanca zien we één bord dat ons de richting naar Rabat wijst. Na drie kwartier krijg ik het gevoel dat we te veel landinwaarts fietsen. Ga op goed geluk linksaf en na een paar maal vragen vinden we weer de kustweg naar Rabat. Veel industrie rondom Casablanca, geen leuke omgeving dus.
Casablanca gaat na ongeveer 25 kilometer bij geruisloos over in Mohammedia. Ook hier fietsen we een tijdje wezenloos rond. Buiten de steden staat de richting zeer goed aangegeven, echter binnen de stad is het heel wat vraag en zoek werk.
Na Mohammedia een saai droog landschap met af en toe een groot vakantie bungalow complex voor inlandse toeristen.
Rabat, de hoofdstad, slaan we over. We hebben even genoeg van grote steden. In het voorbijgaan zien we nog snel een mooi fort met een paar kanonnen. Ook hier weer hectisch druk op de wegen. De krottenwijken in het begin van Rabat, zijn door grote stenen muren even uit het zicht van de voorbijgangers gezet. Geen vrolijke buurt, als ik even naar ‘binnen’ kijk.
De wind blijft ons straf op de neus blazen, en met de heuvels erbij vermoeiend fietsen.
Langs de kant van de weg ligt veel glas, groen glas, groen bier glas, groen export Heineken bierglas.
Er wordt afgedronken door de Mohammedanen hier. Gisteravond, bij een Chinees, ja we hebben even genoeg van het Marokkaanse eten, zijn wij de enige die een echte maaltijd nuttigden. De rest van de inlanders komt alleen om bier of wijn te drinken. Het restaurant zit vol.
En; vanmiddag na de fietstocht in het restaurant, op het menu, géén bier. Shit. Vraag toch maar even aan de ober. Ja hoor, komt er aan. Hoe? Diep weggestopt in zijn oberschort tovert hij een flesje bier te voorschijn. Met de rug gekeerd naar de andere gasten wordt mijn glas volgeschonken. Het flesje verdwijnt stiekem weer in zijn short. De volgende op dezelfde manier. Het bier komt niet op de rekening voor en moet apart afgerekend worden.

Na 35 minuten varen (Tanger - Marokko, Tarifa - Spanje) is het twee uur later.
Terug in de civilisatie (!?), zo lijkt het. Alles ziet er weer schoon en netjes uit. Vooral Tanger is een smerige, roemoerige, opdringerige, rommelige stad. En dan nog, is het leefklimaat hier de laatste jaren sterk verbeterd. Dit door het instellen van een Toeristische Politie, die een grote positieve invloed heeft gehad op het leven en welzijn van de bevolking en de toeristen.
Terug in de civilisatie? Arrogant, alsof wij alleen geciviliseerd zijn. Ook Afrika, Marokko, heeft haar civilisatie. Een slechtere? Wat ik zo buiten de toeristengebied zie en meemaak is dat de sociale civilisatie in ieder geval op een veel hoger niveau ligt dan de onze. Vriendelijk en behulpzaam voor mens en dier.
We doen het rustig aan. Als we zien dat ons doel, het dorp Vejer op de top van een heuvel ligt, blijven we in een hotel aan de voet van de heuvel. Dit net voordat de hemel openbreekt en een dikke vette regenbui loslaat. ’s Middags schijnt de zon weer en gaan we te voet de heuvel op. Vejer is een heel leuk stadje om een paar uurtjes door te wandelen.

Gisteravond op het laatste moment nog een schilderij gekocht. De man vroeg 100 Euro, belachelijk veel. Verder in de stad gaat de prijs van een schilderij al snel van de 20 naar 2 Euro. Ook na een derde bezoek blijft de man 100 Euro vragen, zonder te willen onderhandelen, wat hier sowieso heel vreemd is. De artiest is dood, wordt veel geld waard, is zijn antwoord. Verder n de stad geen schilderijen van deze man, Rahmani, gevonden.
’s Avonds voor het naar bed gaan besluit ik om toch nog even terug te gaan. De winkel is al gesloten, maar de handelaar ziet mij staan en opent nog even zijn winkel. Na het betalen van 80 Euro ben ik nu gelukkige bezitter van het schilderij. Ik weet nog steeds niet of ik nu bedonderd ben of niet.

Een kaartje voor de boot kun je overal in de stad kopen. De snelboot gaat in de zomer vijfmaal per dag. www.frs.es voor de vertrektijden is betrouwbaarder dan de verkopers.
We zijn al vroeg bij de boot, maar moeten eerst bij de kantoortjes rechts een boardingpas halen. De mensen zijn zeer vriendelijk en behulpzaam, De baliemedewerker loopt mee naar buiten om ons de juiste aanlegsteiger te wijzen Twee personen, twee fietsen 784 Dirham ( 1 Euro = 12 Dirham). Ook de douane doet niet moeilijk. Wel even een uitreiskaart invullen, deze krijg je meestal al bij het kopen van de kaartjes.
 

Hotelkamers genoeg, maar alle restaurants zijn gesloten, in deze hoek van Isla, in deze tijd van het jaar. We eten een paar broodjes in een bar van een ander hotel.
De zuid Spaanse kust is voor de Spaanse toeristen, buitenlanders zie je hier weinig. In de Spaanse vakantieperiode zit hier alles barstens vol.
T’ is ook vreemd weer; gistermiddag, net na de lunch, onder een parasol, een terrasje, een windvlaag, een parasol vliegt over het terras. Binnen een minuut waait er en ijskoude wind van de oceaan. Terras leeg.
We brengen de rest van de middag in de luwte van een duinpan door.
Een rustdag. Verbazingwekkend hoe vermoeiend een rustdag kan zijn. Op de fiets heb ik me nog niet zo vermoeid gevoeld als vandaag. Kom met moeite de trap op, pijnlijke knieën, pijn in de rug. Morgen weer lekker op de fiets naar Portugal.

Kort ritje vandaag. Spanje Portugal.
We vertrekken wegens de kou een uurtje later en zijn om 9 uur in Ayamonte. Waar om half tien de eerste veerboot naar Portugal vertrekt. Eventjes in het zonnetje wachten. Toch wel een voordeel(tje) van de EU, veerboot op en veerboot af zonder grensformaliteiten. Pontveer 3,60 Euro, twee personen en twee fietsen.
Er is ook een brug, iets noordelijker, maar het is voor mij onzeker of er ook fietsers over mogen. Op de kaart staat alleen een autosnelweg ingetekend, terwijl er ook niet-snelweg borden naar de brug verwijzen.

T’ is jammer dat de Marokkanen er letterlijk zo’n rotzooi va maken. Vuilnis wordt her en der gedumpt, ook binnen de steden. Veel stadjes die we bezocht hebben zouden zeer aantrekkelijke vakantieoorden kunnen worden. Ook naar onze normen. Echter de ene helft van veel dorpjes is vervallen terwijl de andere helft nieuw gebouwd wordt.
Het smerigste wat ik gezien heb, was een zwerver in Tanger die met zijn hoofd op een plat gereden, half verdroogd dier lag. Wat hij daarmee wilde weet ik niet, maar hij werd toch ook wel door zijn landgenoten aangesproken.

Honden en katten worden door de islam als onrein gezien. Je ziet ze dan ook zeer weinig in Islamitische landen. Hier zijn er honderden. Meestal erg rustig. Een enkele keer een wat agressievere hond achter de fiets, maar geen echte doorbijters.

In totaal 1700 kilometer gefietst, behalve drie gebroken spaken verder geen panne.



Apeldoorn juni 2005 Wim Leeuw